آیا نژادهای اصیل سگ ایرانی را می شناسید؟
همه کشورها نژادهای سگ اصیل و قدیمی زیادی مختص خود دارند، ایران هم از این امر مستثنی نیست. اما با این حال طبقه بندی درست و جامعی برای نژادهای سگ ایرانی وجود ندارد، همین امر موجب شده که عده زیادی خیلی از این نژادهای اصیل را نشناسند.
اگر نژاد هر سگ شناسایی شده، ثبت شود، اصالتشان حفظ خواهد شد. اما به دلیل این که هم چنان تعداد بسیار زیادی از نژادهای سگ ایرانی ثبت جهانی نشده اند، پیدا کردن این سگ های قدیمی و حفظ خلوص و اصالتشان در ایران کار دشواری است. در ادامه این مطلب از پت98 با ما همراه باشید تا با تعدادی از این نژادهای سگ ایرانی آشنا شویم.
سوالات متداول
نژاد سگ های ایرانی اصیل
نژادهای مختلف و قدیمی سگ های ایرانی هر کدام دارای ویژگی ها و خصوصیات خاص خود هستند و با شناخت درست سگ ها می توان دید بهتری نسبت به ذات سگ های ایرانی پیدا کرد. به عبارتی می توان فهمید طبیعت و خلق و خوی نژاد سگ های اصیل ایرانی، بیشتر به کدام سمت و سو می رود. متاسفانه نژادهای اصیل سگ ایرانی ثبت نشده اند و همین موضوع موجب شده تا کانال های لازم برای حفظ این نژادها ساخته نشود و مسلما پیدا کردن یک نژاد اصیل ایرانی بسیار سخت شده است.
انواع نژاد سگ در ایران
در ایران نژادهای مختلفی از سگ ها وجود دارد، اما مهم ترین این نژادها عبارت اند از:
سگ قهدریجانی (قدرجونی)
یکی دیگر از نژادهای سگ ایرانی نژاد قهدریجانی است که به اسم های سگ قدرجونی یا قدرجانی هم شناخته می شود. زادگاه اصلی این نژاد منطقه قهدریجان در 5 کیلومتری فلاورجان و 25 کیلومتری شهر اصفهان است و پرورش دهندگان زیادی در این منطقه نژاد قوی قدرجونی را پرورش می دهند.
نژاد قهدرجانی بسیار مهاجم و خشن است و از هیچ چیزی حتی گرگ نمی ترسد، به همین دلیل بهترین گزینه برای نگهبانی و محافظت از گله است. این نژاد نسبت به صاحبش بسیار وفادار و مطیع است و تا پای جان از مال و جان صاحبش دفاع می کند.
سگ قدرجونی جثه بزرگی دارد و قد نرها بین 65 تا 75 و ماده ها حدود 70 سانتی متر است. وزن سگ قدرجونی نر بالای 60 کیلوگرم و ماده ها حدود 60 کیلوگرم می باشد.
سگ سنگسری (سگ مازندرانی)
سگ سنگسر یا سگ مازندرانی یکی از نژادهای سگ ایرانی است و برای زندگی در مناطق آب و هوایی شمال ایران مناسب است. ظاهری شبیه به خرس دارد و تقریبا بزرگ و کمی ترسناک است. متاسفانه به دلیل نگهداری نادرست نسل سگ سنگسری رو به انقراض است و خلوصش حفظ نشده است. در ایران ترکیب نژاد سگ ها به شدت انجام می شود و این باعث از بین رفتن خلوص سگ می شود.
خاستگاه این سگ مازندران، تهران و سمنان است و بیشتر در شهرهایی مانند؛ گرمسار، مهدی شهر یا سنگسر قدیم، شهرود، دامغان، سرخه، فولاد محله، شهمیرزاد، فیروزکوه، دماوند و اطراف آن وجود دارد.
شایع ترین رنگ سگ سنگسر یا سگ مازندرانی سفید یکدست است اما می تواند در رنگ های دیگری مانند سفید با لکه های سیاه، سفید با لکه های قهوه ای، سیاه یکدست و قهوه ای روشن هم وجود داشته باشد که البته مورد آخر در موارد نادری دیده شده است.
ارتفاع بدن تا جلوگاه سگ سنگسری 65 تا 80 سانتی متر و وزنی حدود 40 تا 70 کیلوگرم دارد که بستگی به اصالت، جنسیت و نژادش دارد.
سگ قفقازی شاهسون
سگ قفقازی سگ گله است و در کشور ما نام های دیگری مانند شاهسون یا سگ قفقازی شاهسون هم دارد و بیشتر در مشکین شهر اردبیل زندگی می کند. محل زندگی سگ قفقازی مناطق شمالی و حاشیه دریای خزر است که متاسفانه به اشتباه در کشور روسیه ثبت شده است.
طول عمر سگ قفقازی بین 10 تا 12 سال می باشد. وزن جنس نر حدود 50 تا 150 کیلوگرم و وزن جنس ماده 45 تا 140 کیلوگرم می باشد. قد سگ قفقازی نیز بین 65 تا 75 سانتی متر است.
اندام سگ قفقازی بزرگ و عضلانی است با گوش های بلند، دم بلند و موهای زیاد. چشم هایش تیره، کوچک و تخم مرغی شکل است و تنوع رنگی زیادی، از جمله سفید، قهوه ای و خال خالی دارد.
انواع سگ قفقازی
- سگ قفقازی گرجی: نسبت به انواع دیگر بزرگ ترین جثه را دارد و به سگ خرسی هم معروف است.
- سگ قفقازی ارمنی: از نوع گرجی کوچک تر است و بدنش مربعی شکل بوده و موهای کوتاه تری دارد.
- سگ قفقازی آذری: این سگ خودش به دو نوع کوهپایه ای و قله ای تقسیم می شود:
- سگ قفقازی قله ای که از لحاظ ظاهری به نوع گرجی شبیه تر است و دارای پاهای بلند و به رنگ های زرد روشن و نارنجی دیده می شود و دارای پوزه با صورت سیاه رنگ است.
- سگ قفقازی کوهپایه ای از تمام گونه ها کم موتر و کوچک تر است و با نام گامپر هم شناخته می شود.
سگ تازی یا سالوکی
نژاد سگ تازی یا سالوکی از انواع سگ های شکاری است و در آسیا و خاورمیانه برای شکار پرورش داده می شود، که امروزه به عنوان سگ خانگی هم نگهداری می شود. این نژاد در همه نوع آب و هوای ایران وجود دارد و دونده ماهری است که سرعت زیادی دارد. به همین دلیل به راحتی می تواند آهو و خرگوش را دنبال کند.
طول عمر سگ تازی حدود 10 تا 12 سال می باشد و قد جنس نر آن حدود 57 تا 70 سانتی متر و جنس ماده ممکن است به طرز محسوسی کوچک تر باشد. سر سگ تازی دراز و باریک با گوش های بلند، آویزان و پوشیده شده از موهای ابریشمی است.
انواع سگ های تازی (سالوکی)
- تازی سلوکی: این سگ در اشعار خاقانی و نقاشی های مینیاتوری کمال الدین بهزاد دیده می شود.
- تازی کردی: در غرب و شمال غرب ایران یافت می شود.
- تازی شرق ایران: این سگ که شبیه به سگ تازی کردی است فقط اندام درشت تری دارد، در استان خراسان دیده می شود.
- تازی کوسه: در مناطق جنوب غرب و جنوب شرق ایران وجود دارد.
- تازی بلوچی: در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد.
سگ سرابی (سگ چوپان)
این سگ اصیل ایرانی که به ثبت جهانی هم رسیده، به عنوان سگ چوپان ایرانی شناخته می شود و توانایی سازگاری با انواع شرایط آب و هوایی را دارا است. سگ سرابی از چهارده ماهگی به بلوغ می رسد و حدود 12 تا 17 سال عمر می کند. طبق اسناد و مدارک به دست آمده، زادگاه این سگ منطقه سراب در استان آذربایجان است، اما مشخص نیست که از چه زمانی وارد این منطقه شده است. برخی شواهد حاکی از آن است که این سگ ها در کنار سربازان ایرانی می جنگیدند و همسایگان ایران می دانستند که سپاه ایران دارای سگ های قدرتمند و قدری است. نقش سگ سرابی در ایران باستان به قدری مهم بوده که یک مجسمه بزرگ از آن در کاخ آپادانای تخت جمشید پیدا شده است. امروزه این مجسمه در موزه ایران باستان نگهداری می شود.
سگ سرابی که شباهت ظاهری زیادی با سگ کنگال ترکیه دارد، دارای جثه ای بزرگ تر از سگ کنگال دارد. این نژاد سر بزرگ و اندام درشت، عضلانی و تراشیده داشته و پوست دور گردنش افتاده و چروک است و فک قوی و پنجه های پهن دارد. رنگ سگ سرابی زرد، قرمز، سیاه و کرم می باشد و بعضی از آن ها کاملا سیاه هستند و روی سینه هایشان خط سفید دارند، اما متداول ترینشان هم کرم رنگ است با پوزه سیاه.
وزن جنس نر 50 تا 80 گیلوگرم و وزن جنس ماده 40 تا 60 کیلوگرم می باشد. البته اگر در شرایط خوبی نگهداری شود تا 100 کیلوگرم هم ممکن است وزن داشته باشد. قد سگ سرابی حدودا 70 تا 90 سانتی متر است.
نژاد سگ خراسانی
سگ خراسانی نامی است که ایرانی‌ها بر روی سگ افغان يا همان سگ تربتی که اصلاح نژاد شده است، گذاشته‌اند. اين سگ در زبان فارسی، سگ جنگی يا سگ تربتی نيز ناميده می‌شود و در فارسی پشتو اسپای جنگی و يا دکوچيانو اسپای به معنی سگ عشایر و سگ جنگنده ناميده می‌شود.
این نژاد، سگ هایی قدبلند و غول پیکر هستند، با موهایی کوتاه، متوسط یا بلند که توسط پوستی ضخیم محافظت می شود. قد سگ خراسانی ماده 58 تا 66 سانتی متر و در نرها از 61 تا 74 سانتی متر و حتی بیشتر می رسد. وزنشان در ماده ها از 38 تا 54 کیلوگرم و برای سگ های نر از 40 تا 80 کیلوگرم و بیشتر است.
انواع سگ خراسانی
سگ خراسانی کوهی: سگ‌های نوع کوهی گونه‌ای با استخوان‌های قوی و محکم و پوستی ضخيم با موهايی بلند و پرپشت هستند که برای زندگی در مناطق کوهستانی رشته پامیر مناسب می باشند. آن‌ها معمولاً در ارتفاعات بالاتر، جایی که رطوبت بیشتر و دمای هوا بسيار خنک‌تر است، یافت می‌شوند.
سگ خراسانی استپی: ساختار سگ‌های استپی بسیار سبک‌تر و با موهای متوسط تا بلند است. سگ‌های استپی در انواع مختلفی هستند که نسبت به نوع کوهی سریع‌تر و چابک‌تر می باشند.
سگ خراسانی کویری: سگ‌های نوع کویر گونه‌ای هستند که اغلب در مناطق دشتی بزرگ صحرا یافت می‌شوند، که اين مناطق دارای پوشش گیاهی کمتر و آب‌وهوای گرم‌تری است. قد آن‌ها متوسط است و مويی که روی بدنشان را پوشانده کوتاه تا متوسط بوده اما پوست زير اين موها بسيار ضخيم است که محافظ خوبی در شب‌های کويری و ماه‌های سرد سال می باشد.
طبقه‌بندی ديگر سگ خراسانی
نوع شیر (Djence Sheri)
نوع ببر (Djence Palangi)
جمع بندی
نژاد سگ های ایرانی تنوع زیادی دارد، اما متاسفانه خیلی از این نژادها به نام کشورهای دیگر ثبت جهانی شده است. در این مقاله سعی کردیم نژادهای معروف ایرانی را معرفی کنیم.