سگ چوپان و توانایی های او در گله‌داری

سگ گله دار herding dog یا سگ چوپان pastoral breed، نژادی است که برای گله‌داری آموزش دیده و یا برای این کار پرورش داده شده است. بسیاری از چوپانان علاوه بر سگ گله به سگ چوپان نیز نیاز دارند تا در چراندن دام به آن‌ها کمک کرده و اجازه ندهد تا گوسفند یا گاو از گله جدا شود. آن‌ها به روش‌های مختلف، دام را گله کرده و با انجام کارهای زیادی به کشاورزان و دامداران خدمت می‌کنند، اما توانایی محافظت از گله در برابر خطرات احتمالی و حمله را ندارند. ناگفته نماند بسیاری از نژادهای سگ چوپان حیوان خانگی خوبی هستند. اگر علاقمندید که با توانایی‌های شگفت انگیز سگ‌های چوپان و نژادهایشان آشنا شوید، با ما در این مقاله از پت98 همراه باشید.

فهرست مطالب

• ویژگی های سگ چوپان
• انتخاب سگ چوپان مناسب
• انواع سگ چوپان
• بهترین نژاد سگ چوپان ایرانی کدامند؟
• تربیت سگ چوپان
• چوپان دیروز، حیوان خانگی امروز
• سخن پایانی
• سوالات متداول

ویژگی های سگ چوپان

نژادهای سگ چوپان موجود صدها سال است که به طور انتخابی برای همراهی با انواع خاص دام پرورش داده شده اند. به عنوان مثال، کتل داگ استرالیایی برای چراندن گاوها در مسافت های طولانی و ژرمن شپرد به عنوان یک مانع برای دور نگه داشتن گوسفندان از محصولات با ارزش و بردن آن‌ها به مناطق چرای مناسب پرورش داده شده است.

سگ‌های چوپان به انسان‌ها در جابجایی انواع دام‌ها از جمله گاو، گوسفند، بز، مرغابی، غاز؛ جدا کردن حیوانات از بقیه گله یا گروه؛ دور نگه داشتن دام از انسان‌ها هنگام ریختن علوفه در آخور و انتقال دام از یک آغل یا مرتع به آغل دیگر طبق درخواست چوپان، کمک می‌کنند.

برخی از کشاورزان فکر می‌کنند که سگ چوپان ممکن است باعث ناراحتی دام شود، اما یک سگ گله‌دار آموزش دیده، باعث استرس دام نمی‌شود و به انسان کمک می کند.

آن‌ها با سه خصلت که برگرفته از غریزه شکار است، کار چراندن و گله داری خود را انجام می‌دهند. به دامی که از گله جدا شده خیره خیره نگاه می‌کنند، به دنبال دام می‌روند، به ساق و پای دام ضربه می‌زنند تا او را به مسیر درست هدایت کنند. سگ گله‌دار به طور غریزی در طرف دیگر گله، روبه‌روی چوپان قرار می‌گیرد، مثلا اگر چوپان به سمت راست حرکت کند، او به سمت چپ می‌رود.

چوپان‌ها از سیگنال‌های صوتی مثل سوت، برای فرمان دادن به سگ‌های چوپان استفاده می‌کنند.

سگ های گله‌دار در محدوده وزنی 10 تا 20 کیلوگرم قرار دارند و گوش‌های آن‌ها معمولاً  نوک تیز و صاف است. رنگ نژادها اغلب تیره با علائم سفید یا قهوه ای است، اگرچه برخی از آن‌ها سفید یا خاکستری با علامت‌های رنگی تیره تر هستند.

انتخاب سگ چوپان مناسب

قبل از خرید یک سگ گله، چندین نکته مهم وجود دارد که باید در نظر بگیرید:

سگ‌های چوپان در چند نسل متوالی برای کار و جابجایی دام ها در چند ساعت از روز پرورش داده شده اند. آن‌ها هوش بالایی دارند، چرا که کار گله‌داری سخت و پیچیده است و مهارت زیادی نیاز دارد.

همراه شدن دو ویژگی هوش و انرژی بالا به این معنی است که سگ‌های چوپان دوست ندارند در خانه یا مزرعه شما بنشینند و کاری انجام ندهند، در حقیقت یک سگ چوپان بیکار، خرابکار است؛ دنبال دام می‌دود و یا رفتار درستی ندارد. همچنین به خاطر قرن‌ها سابقه کار در کنار انسان، برخی از آن‌ها با صاحبانشان روابط خوبی دارند و زمانی که کار نمی‌کنند، باید در کنار آن‌ها و خانواده باشند.

سگ چوپان را با سگ گله اشتباه نگیرید، در حقیقت غریزه گله کردن و حرکت دادن دام با غریزه نگهبانی و محافظت از آن کاملاً متفاوت است. اگر به دنبال این هستید که سگ چوپان، دام ها را جابجا کند و نگهبانی دهد و از گله محافظت کند، ناامید خواهید شد.

سگی مناسب با نیازهای مزرعه، سبک زندگی و نوع دام خود انتخاب کنید. منظور ما این نیست که اگر سگی برای گله گوسفند پرورش داده شده، از پس گله گاو برنمی‌آید، اما به طور کلی، گاوها بیشتر سگ‌های شجاع و سرسخت را دوست دارند.

نوع کاری که می‌خواهید انجام دهد را نیز باید در نظر بگیرید. اگر به کمک روزانه برای گله داری نیاز ندارید، سگ‌های پر انرژی مثل بردرکولی مناسب شما نیستند. نوع خانواده و نیازهای آن‌ها نیز مهم‌اند. نژادهای خاصی با بچه ها بهتر از بقیه هستند و سگ چوپان شما هم یک همکار و هم یک حیوان خانگی خواهد بود.

انواع سگ چوپان

سگ‌های چوپان، از انجام دادن هر فعالیتی کنار صاحب خود لذت می‌برند. اگر دنبال سگی هستید که هم گله‌داری کند و هم با شما به پیاده روی بیاید و بدود، سگ‌های پر انرژی چوپان مناسب‌اند. در ادامه به معرفی بهترین نژادهای سگ چوپان می پردازیم:

بهترین نژاد سگ چوپان ایرانی کدامند؟

در بین انواع نژاد سگ اصیل ایرانی می‌توان به عنوان سگ چوپان تقسیم‌بندی براساس ویژگی‌های اخلاقی، ظاهری و هوشی آن‌ها را در نظر گرفت. هر کدام از این انواع مختلف در منطقه‌ای خاص در ایران پرورش می‌یابند، اما امکان پرورش در مناطق دیگر ایران و حتی جهان هم برای آن‌ها وجود دارد.

• سگ سرابی
• سگ کرد
• سگ مازندرانی
• سگ سالوکی
• سگ آلاونت

در این تنوع سگ چوپان ایرانی که نام برده شده‌اند، سگ سرابی دارای شهرت بیشتری است. این سگ با نام‌هایی چون سگ چوپان ایرانی، بولداگ فارسی و همچنین بولداگ ایران مشهور است.

تربیت سگ چوپان

بیشتر سگ‌ها، تا قبل از 6 تا 12 ماهگی برای کار گله‌داری آماده نیستند. قبل از آن شما باید حیوان خود را با افراد، محیط‌ها و حیوانات مختلف آشنا کنید و تربیت سگ را با دستورهای ساده‌ای مثل بیا، بشین، بایست و … شروع کنید.

نوع دامی که برای آموزش او استفاده می‌کنید، نیز مهم است. دامی که با سگ آشنایی نداشته و یا عادت به گله‌شدن با این حیوان ندارد، نباید استفاده شود. اگر سگ شما توسط دام به چالش کشیده شود، ممکن است ترسو شود و یا آسیب ببیند.

ما به شما پیشنهاد می‌دهیم که از یک مربی سگ استفاده کنید، او بهتر از شما حیوانتان را با دام آشنا می‌کند و نحوه کنترل سگ را به شما یاد می‌دهد. شما باید به تدریج سگ را با دام آشنا کنید.

اول در حالی که حیوان در بند و قلاده سگ است، باید یک گوسفند مهار شده را بو کند. در مرحله بعد سگ را در کنار چند گوسفند در یک محوطه رها کنید و به او نگویید که چکار باید انجام دهد. غریزه او به حیوان کمک می‌کند تا وظیفه‌اش را بفهمد.

بعد از آن از یک میدان گرد استفاده کنید و به او آموزش دهید که دور گوسفندان در جهت عقربه ساعت بدود و به سمت شما بیاید و در خلاف جهت ساعت، گوسفندان را دور بزند و از شما دور شود. بعد از اینکه او این کار را یاد گرفت، نوبت آموزش‌های بعدی می‌رسد.

او باید یاد بگیرد سریع‌تر از دام بدود و دام حداشده از گله را به شما برگرداند. اگر چند بار در هفته در جلسات 15 دقیقه ای تمرین داشته باشید، اکثر سگ ها می توانند مهارت‌های اولیه برای کمک به یک چوپان را یاد بگیرند. مهم‌ترین چیز ارتباط و اعتماد بین چوپان و سگ است.

چوپان دیروز، حیوان خانگی امروز

بسیاری از سگ‌های چوپان، اکنون به عنوان سگ خانگی نگهداری می‌شوند. آموزش آن‌ها آسان است و بسیار اجتماعی هستند و رفتار دوستانه‌ای دارند. اما باید توجه داشته باشید که نژادهای سگ چوپان برای هر فردی مناسب نیستند. آن‌ها پر انرژی‌اند و به فعالیت و ورزش زیادی نیاز دارند.

آن‌ها مناسب خانواده ای هستند که پر انرژی بوده و از فعالیت در فضای باز لذت می‌برند. یک پیاده روی عادی و یا بازی در حیاط برای این نژادها مناسب نیست. سگ‌های چوپان برای اینکه شاد زندگی کنند باید به طور مداوم فعالیت کنند و ذهن مشغولی داشته باشند.

سخن پایانی

این نکته را فراموش نکنید، اگر به دنبال سگی هستید که بتواند از گله محافظت کند، نژادهای چوپان مناسب این‌ کار نیستند، آن‌ها فقط کار گله‌داری بلدند و می‌توانند یک همراه همیشگی و وفادار برای شما باشند. نژادهای سگ چوپان دیگری نیز وجود دارند و ما فقط بهترین‌ها را به شما معرفی کردیم، تحقیقات خود را انجام دهید و بهترین را انتخاب کنید.

سوالات متداول